Lista, która zawsze jest za długa

     To już stało się tradycją na tym blogu. Każdego roku wspominam tutaj tych, których pożegnaliśmy od ostatniego 1. listopada. Na tej liście znajdują się ludzie na tyle sławni, że zapewne większość z Was o nich słyszała, ale jednocześnie wyłącznie ci, którzy z jakiegoś powodu byli dla mnie ważni. Są też postacie mało znane przeciętnemu człowiekowi, ale bliskie mnie, z racji zainteresowań, czy profesji. Powody są różne. Czasami dlatego, że lubiłem słuchać ich muzyki, albo oglądać ich grę aktorską, czytać ich książki, lub korzystać z ich wynalazków.

     A zatem, czas na daty, nazwiska i krótkie notki, bo każda z tych postaci zasłużyła sobie choćby na lakoniczne epitafium.

- 07.11.2023 – Frank Bormann. Amerykański astronauta, uczestnik misji Gemini 7 i Apollo 8. W czasie pierwszej misji, razem z Jamesem Lovellem (późniejszym dowódcą rozsławionego Apollo 13) pobili ówczesny rekord czasu przebywania w przestrzeni kosmicznej (2 tygodnie). W czasie drugiej weszli na orbitę Księżyca i bezpiecznie z niej powrócili.

- 07.11.2023 – Krzysztof Jaślar. Satyryk, autor tekstów, reżyser. Współtwórca kabaretu Tey. Był jego członkiem do roku 1974, kiedy to władze PRL objęły całą jego twórczość całkowitą cenzurą, ze względu na ich „szkodliwość polityczną”. Później zajął się tworzeniem programów telewizyjnych, głównie kabaretowych, do których tworzył teksty i nierzadko je reżyserował.

- 12.11.2023 – Hanna Gucwińska. Zootechnik, współautorka niezwykle popularnego kiedyś programu telewizyjnego „Z kamerą wśród zwierząt”, który gromadził przez małym ekranem całe rodziny. Bliżej przedstawiać jej chyba nie trzeba, przynajmniej ludziom z mojego pokolenia. Również autorka wielu naukowych publikacji na temat zwierząt.

- 17.11.2023 – Maciej Damięcki. Aktor filmowy i telewizyjny. Po raz pierwszy ujrzałem go w programie dla dzieci „Pora na Telesfora”. Później w wielu innych rolach, głównie drugoplanowych, z których chyba najbardziej charakterystyczna była podwójna rola Wacława Słowikowskiego / Erika Gettinga w jednym z odcinków „Stawki większej niż życie).

- 19.11.2023 – Joss Ackland. Brytyjski aktor, wyspecjalizowany głównie w rolach negatywnych. Pamiętamy go zapewne z roli ambasadora RPA w II odsłonie „Zabójczej broni”, jako Andrieja Łysenkę w „Polowaniu na Czerwony Październik”, czy też pułkownika UB z „Zabić księdza”. Ale ja akurat polubiłem go za rolę dobrotliwego i opiekuńczego kowala Joego Gargory’ego w jednej z adaptacji „Wielkich Nadziei” Dickensa.

- 29.11.2023 – Henry Kissinger. Amerykański polityk, laureat Pokojowej Nagrody Nobla. Doradca prezydentów Kennedy’ego i Johnsona, sekretarz stanu w administracji Nixona i Forda. Uznawany za twórcę amerykańskiej polityki zagranicznej drugiej połowy XX wieku. Doprowadził do zakończenia wojny w Wietnamie i ocieplenia stosunków z Chinami i ZSRR.

- 07.11.2023 – Elżbieta Sommer. Polska dziennikarka telewizyjna, przede wszystkim jednak pogodynka. Należę do pokolenia, które odwiedzała niemal codziennie na ekranach telewizorów, w prognozie pogody, po głównym wydaniu Dziennika TV (takie ówczesne „Wiadomości”).

- 08.12.2023 – Ryan O’Neal. Amerykański aktor, niezapomniany Oliver z najsłynniejszego chyba wyciskacza łez w całej historii kina „Love story”, która to rola przyćmiła wszystkie inne.

- 13.12.2023 – Zofia Merle. Polska aktorka filmowa, telewizyjna i teatralna, znana głównie z drugoplanowych roli, zwłaszcza w komediach S.Barei. Grała w wielu ważnych filmach i serialach, jak „Chłopi”, Noce i dnie”, „Dniu świra”, czy „Rozmowach kontrolowanych”.

- 22.12.2023 – Krzysztof Respondek. Aktor i kabareciarz, członek kabaretu Rak. O jego rolach na ekranie niewiele mogę powiedzieć, bo nie oglądam seriali, aczkolwiek kilka razy go zauważyłem i za każdym razem zadziwiał mnie, jak przekonująco potrafił zagrać. Dla mnie jednak przede wszystkim roześmiany, pogodny i przesympatyczny artysta kabaretowy.

- 27.12.2023 – Gaston Glock. Austriacki inżynier i przedsiębiorca. Twórca niezawodnego i bezpiecznego w użyciu pistoletu Glock 17, zaprojektowanego z myślą o potrzebach policji. Pistolet ten i jego wersje rozwojowe są dziś najpopularniejszym modelem broni, używanym przez funkcjonariuszy na całym świecie. 

- 30.12.2023 – Tom Wilkinson. Brytyjski aktor, bardzo przeze mnie lubiany. Pierwszy raz zauważyłem go w filmie „Ksiądz”, który swego czasu tak mocno namieszał w kręgach naszej rodzimej bigoterii. Późniejszy czarny charakter Juntao w „Godzinach szczytu”, zabawny Hugh w „Zakochanym Szekspirze”, lamentujący nad odwołaniem przedstawienia, w którym miał zagrać aptekarza, a także złowrogi generał Fromm w „Valkyrii”, czy zrezygnowany sekretarz IMF w czwartej odsłonie „Mission Impossible”.

- 07.01.2024 – Franz Beckenbauer. Niemiecki piłkarz, później trener, członek FIFA. Znany nawet takiemu piłkarskiemu dyletantowi jak ja.

- 09.01.2024 – Tadeusz Isakowicz-Zaleski. Duchowny katolicki obrządków ormiańskiego i łacińskiego, PRL-owski opozycjonista, prezes Fundacji im. Brata Alberta, działacz społeczny, duszpasterz Ormian-katolików, pisarz, poeta i publicysta. Jeden z nielicznych duchownych, do których czułem prawdziwy szacunek.

- 01.02.2024 – Carl Weathers. Amerykański aktor, reżyser, w młodości również sportowiec. Niezapomniany sierżant Weaver z „Komandosów z Navarony” i przede wszystkim Apollo Creed z serii filmów „Rocky”.

- 16.02.2024 – Aleksiej Nawalny. Rosyjski prawnik i polityk. Działacz demokratycznej opozycji, zdecydowany przeciwnik putinizmu. Więzień polityczny, najprawdopodobniej stalinowsko-putinowską metodą zamordowany z powodów politycznych.

- 21.02.2024 – Tomasz Komenda. Zasłynął z tego, z czego żaden z nas nie chciałby zasłynąć – z jakiegoś niezrozumiałego fatum, wiszącego nad jego życiem, które bez jego winy stało się pasmem nieszczęść. Całą swoją młodość spędził w więzieniu, niewinnie skazany. Zwróconą wolnością nie nacieszył się długo.

- 21.02.2024 - Micheline Presle. Francuska aktorka. Pierwszy raz widziałem ją w baśni „Królewna w oślej skórze”, gdzie zagrała królową. Ale najbardziej podobała mi się zagrana przez nią przesympatyczna postać siostry przełożonej, w filmie „Nędznicy”, który to film nie był adaptacją powieści, tylko luźno do niej nawiązywał.

- 27.03.2024 – Stanisława Ryster. Prezenterka telewizyjna, niegdyś wieloletnia prowadząca legendarny już teleturniej „Wielka Gra”. Za moich czasów – częsty gość na ekranie mojego telewizora.

- 01.04.2024 – Mieczysław Grąbka. Polski aktor filmowy i teatralny, bardzo charakterystyczny. Kiedyś regularnie występował w moim ulubionym programie satyrycznym „Spotkanie z Balladą”, w którym zwykle parodiował innych artystów. Współcześni widzowie mogą pamiętać go z roli pasera „Grubego” w filmie „Vinci”.

- 08.04.2024 – Peter Higgs. Brytyjski fizyk, noblista, odkrywca cząstki elementarnej, nazwanej na jego cześć bozonem Higgsa.

- 10.04.2024 – J. O. Simpson. Amerykański futbolista i aktor, znany przestępca. Niezapomniany odtwórca roli policjanta Nordberga, w serii komedii „Naga broń”. Oskarżony o morderstwo byłej żony i jej kochanka, ostatecznie skazany za napad i porwanie.

- 15.04.2024 – Jadwiga Staniszkis. Socjolog, profesor nauk humanistycznych, opozycjonistka z czasów PRL. Znana komentatorka bieżących wydarzeń politycznych. Niegdyś gorąca zwolenniczka PiS i Jarosława Kaczyńskiego, potem bardzo rozczarowana jego postawą i głośno go krytykująca – przyznaję, ku mojej satysfakcji.

- 05.05.2024 – Bernard Hill. Brytyjski aktor, znany głównie z ról kapitana Smitha w „Titanicu” oraz króla Theodena we „Władcy Pierścieni”.

- 06.05.2024 – Jacek Zieliński. Muzyk, kompozytor i wokalista, współzałożyciel legendarnego zespołu „Skaldowie”. Napisać o nim coś więcej – to nic nie napisać. Moje pokolenie znało go doskonale, a jego piosenek słucham do dziś.

- 07.05.2024 – Jan Ptaszyn Wróblewski. Znany jazzman, kompozytor, saksofonista i dziennikarz radiowy. A także, nie da się ukryć, barwna i sympatyczna osobowość sceniczna.

- 01.06.2024 – Janusz Rewiński. Aktor filmowy, teatralny i kabaretowy. Zagrał wiele charakterystycznych ról, jak choćby bosman w „Podróżach pana Kleksa”, Zdzisław Mroczkowski w „Zmiennikach”, czy niezapomniany Siara z „Killera”. Także satyryk, znany z występów w kabaretach „Spotkanie z Balladą”, Tey, „Kabaret Olgi Lipińskiej”, czy programie „Ale plama”.

- 20.06.2024 – Donald Sutherland. Kanadyjski aktor, znany szczególnie z ról w takich filmach jak „Parszywa Dwunastka”, „Złoto dla zuchwałych”, „MASH”, czy „Orzeł wylądował”. Chyba nikomu nie trzeba go bliżej przedstawiać.

- 21.06.2024 – Andrzej Mularczyk. Pisarz, scenarzysta. To on był autorem scenariusza do trylogii o Kargulu i Pawlaku, do seriali „Droga”, „Dom”, czy „Rodzina Połanieckich”. A także do takich filmów, jak „Niespotykanie spokojny człowiek”, „Ostatnie takie trio”, „Rykowisko”, czy „Powidoki”.

- 06.07.2024 – Feliks Szajnert. Aktor teatralny i kabaretowy, także w mniejszym stopniu filmowy. Rozpoznawalność zyskał w serii przedstawień z cyklu „Spotkanie z balladą”, w których zwykle grywał, zależnie od tematyki, kierownika danej instytucji. W filmach grywał role drugorzędne, ale zawsze zauważalne (np. arcybiskup w filmie „Johnny”).

- 08.07.2024 – Tadeusz Woźniak. Piosenkarz i kompozytor. Autor wielu ballad, a także muzyki teatralnej i filmowej. Sławę przyniosły mu kultowe piosenki, jak „Zegarmistrz światła”, czy „Lubię zapach pomarańczy”.

- 09.07.2024 – Jerzy Stuhr. Legenda polskiego kina i teatru. Niezapomniany Maksio z „Seksmisji”, czy komisarz Ryba z „Killera”. Grał też poważniejsze role, na przykład w filmie „Sześć dni z życia mężczyzny”, czy „Historie miłosne”. Można wymieniać i wymieniać. Każda jego rola była arcydziełem, w każdej, nawet niewielkiej, był zauważalny.

- 30.07.2024 – Bogumiła Wander. Spikerka i prezenterka telewizyjna, przez długie lata związana z TVP1, kiedyś niemal codzienny gość w naszych domach.

- 06.08.2024 – Waldemar Marszałek. Wielokrotny mistrz świata w sportach motorowodnych. Jako pierwszy na świecie zdobył tytuł mistrza świata trzy razy z rzędu. I to pomimo wielu wypadków, jakim zdarzyło mu się ulec (raz przeżył nawet śmierć kliniczną). Sportowiec klasy Nikiego Laudy – tylko na wodzie.

- 18.08.2024 – Alain Delon. Francuski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny. Człowiek-legenda. Najstarszy film z jego udziałem, jaki przyszło mi obejrzeć, to „Bądź piękna i milcz”, w którym zagrał Loulou – chłopaka, który zdecydował się pomóc policji w ujęciu przestępcy. Potem były „Czarny Tulipan”, „Samuraj i kowboje”, „Zorro” i wiele, wiele innych – aż po Juliusza Cezara w jednej z odsłon przygód Asterixa i Obelixa.

- 09.09.2024 – James Earl Jones. Amerykański aktor filmowy, laureat Oscara za całokształt twórczości. Złowrogi Thulsa Doom z „Conana Barbarzyńcy”, król Jaffe Joffer z „Księcia w Nowym Jorku”, detektyw Dugan z „Trzech zbiegów”, czy wiceadmirał Greer z „Polowania na Czerwony Październik”. I przede wszystkim przejmujący, wywołujący ciarki na plecach głos Dartha Vadera z „Gwiezdnych Wojen”

 - 13.09.2024 – Zbigniew Lew-Starowicz. Lekarz psychiatra, psychoterapeuta i seksuolog. Autor i współautor kilkuset prac naukowych na temat psychiatrii i seksuologii.

- 18.09.2024 – Felicjan Andrzejczak. Muzyk, wokalista Budki Suflera. To on śpiewał takie przeboje jak „Noc komety”, czy „Jolka, Jolka, pamiętasz”.

- 10.10.2024 – Leszek Moczulski. Dziennikarz i polityk, założyciel Konfederacji Polski Niepodległej, działacz opozycyjny w czasach PRL. Pamiętam go jako postać bardzo kontrowersyjną. Zdawał się być sfrustrowany kierunkiem zmian w okresie transformacji ustrojowej i bardzo krytyczny w stosunku do ustaleń obrad Okrągłego Stołu, w których nie wziął udziału.

- 14.10.2024 – Philip Zimbardo. Amerykański psycholog, profesor. Kojarzony głównie ze słynnym eksperymentem więziennym w Stanford, jednak głównym nurtem jego badań było zjawisko nieśmiałości. 

- 20.10.2024 – Janusz Olejniczak. Polski pianista, laureat Konkursu Chopinowskiego. To on grał na fortepianie w filmie „Pianista” Romana Polańskiego, a w filmie „Błękitna nuta” zdarzyło mu się zagrać Fryderyka Chopina.

- 24.10.2024 – Jadwiga Barańska. Aktorka, znana z takich ról, jak hrabina Cosel w filmie pod tym samym tytułem, czy niezapomniana, brawurowo zagrana Barbara Niechcic z epickiej ekranizacji powieści „Noce i dnie”.

- 28.10.2024 – Elżbieta Zającówna. Aktorka filmowa i teatralna. Znana choćby z roli Natalii w „Vabank” i „Vabank II”, czy prostytutki, bezskutecznie poszukującej pończoszki w „C.K.Dezerterzy”. Niektórzy zapamiętali ją też jako piękną strażniczkę w blokhauzu C w „Seksmisji”.