O tym, jak dyktatura gnije

     Nie da się milczeć w takiej sytuacji. Znów przerośnięte ego jednego człowieka niszczy marzenia milionów ludzi o życiu w spokoju. Gdy to się zaczęło, byłem pewien, że Ukraina padnie w ciągu kilku godzin. Tak się jednak nie stało, a nawet wydaje się, że to Rosjanie dostają cięgi. Jak to możliwe? Dlaczego wielka i dysponująca potężną armią Rosja nie potrafi sobie poradzić ze znacznie słabszą Ukrainą?

     Przyczyn jest oczywiście kilka.

     Po pierwsze, nie jest to pierwszy najazd Rosji na Ukrainę. Nasi sąsiedzi odrobili lekcje od ostatniego ataku. Przeanalizowali taktykę Rosjan, stworzyli własną, obronną, przeszkolili odpowiednio swoich żołnierzy, zadbali o odpowiedni sprzęt, sposób zarządzania, plany awaryjne na wypadek problemów…

     Po drugie – motywacja. 90% każdego działania to motywacja, umiejętności to zaledwie 10%. Jeśli bardzo człowiekowi na czymś zależy, znajdzie sposób, aby tego dokonać. Jeśli nie – znajdzie jedynie wymówkę. Ukraińcy walczą o swoje być albo nie być, więc nie ma się co dziwić, że znajdują w sobie tyle sił.

     No i po trzecie – słabość Rosji, a ta wynika już z jej charakteru politycznego. Każdą dyktaturę wcześniej czy później dopada ta sama choroba. Dokładnie ten sam błąd popełnił Stalin w latach 30. Ten sam błąd popełnił później Hitler, gdy przestał ufać dowódcom i sam uznał się za wodza naczelnego.

     Dyktatura ma bowiem pewien skutek uboczny. Choć wszystko wokół wydaje się dziać według woli jedynowładcy, jest to tylko pozór. Każdemu człowiekowi z jego otoczenia zależy bowiem na wywołaniu jak najlepszego wrażenia na wodzu – i w zasadzie na niczym innym. Ważne, co wódz o mnie myśli. Dlatego mówię mu to, co on chce usłyszeć, a co niekoniecznie musi być prawdą. Bo gdybym powiedział mu prawdę, wódz skrzywiłby swe oblicze, nie czułby się już dobrze w moim towarzystwie i z pewnością by mnie wykluczył ze swego otoczenia. I tak stopniowo odsuwa się od władzy fachowców, którzy znają się na swej robocie i w wielu sprawach niekoniecznie zgadzają się z satrapą. Następuje ich naturalna wymiana na klakierów i potakiwaczy, którzy zamiast wytknąć błąd w rozumowaniu, bezustannie pieją z zachwytu nad mądrością wodza. Jeśli trwa to dostatecznie długo – a przypominam że Putin rządzi już 22 lata - po pewnym czasie u władzy znajdują się już tylko kolorowe, przytakujące pacynki i ani jednego człowieka z umiejętnościami rządzenia. 

     To prowadzi do utracenia kontaktu z rzeczywistością. A więc również z rzeczywistą armią. Zamiast niej, na znaczeniu zyskuje inna armia - papierowa, ta, która znajduje się w umyśle satrapy.

     Najpierw wódz przestaje słuchać tych, którzy podnoszą alarmujące głosy o stanie wojska, a nadstawia ucha tym, którzy zapewniają go o sile i znakomitym morale w armii. Potem głosy sprzeciwu milkną, bowiem spotykają się z mniej lub bardziej dotkliwymi sankcjami. Armia na papierze jest przecież czymś zupełnie innym niż ta sama armia w rzeczywistości. Nikt nie poprawia błędów (bo ich nie ma, mój wodzu!), nikt nie troszczy się o morale (bo jest znakomite, mój wodzu!), nikt nie szkoli należycie żołnierzy, bo to kosztuje dużo wysiłku, a przecież ważniejsze jest kadzenie wodzowi. Człowiek, który stworzy dobrą jednostkę, nie awansuje – ale ten, który przypochlebi się autokracie, może liczyć na najwyższe stanowiska. Po co więc się męczyć, użerać z przełożonymi, narażać się na nieprzyjemności? W efekcie wódz zaczyna sam decydować o wszystkim, chociaż nie ma o tym wszystkim zielonego pojęcia. A nawet gdyby miał, to i tak nie jest w stanie należycie ocenić sytuacji, bo zamiast prawdziwych, dostaje wyłącznie dobre wiadomości.

     Ryba psuje się od głowy. Ten sam sposób podejmowania decyzji personalnych stopniowo ogarnia coraz niższe gałęzie hierarchii i zaczyna dotykać nawet podoficerów.

     Widać to wyraźnie po błędach taktycznych, jakie popełniają rosyjscy dowódcy. Błędów, jakich nie popełniłbym nawet ja, który nigdy w wojsku nie byłem. Widać wyraźnie, że ci dowódcy nie mają pojęcia o swej robocie – bo awansowali nie ze względu na umiejętności dowodzenia, tylko kadzenia swym przełożonym. Żołnierze wydają się być zdani sami na siebie, nie wiedzą co mają robić, są zdezorientowani.

     To już przecież kiedyś było i to nieraz. Na przykład, dlaczego Hitler przegrał Bitwę o Anglię? Luftwaffe była nieporównanie silniejsza od RAF-u. Dlaczego więc RAF wygrał to starcie?

     Odpowiedź jest niezwykle prosta – był mądrze dowodzony. W RAF podejmowano nie zawsze trafne, ale zawsze racjonalne decyzje, a nie takie, które spodobałyby się wodzowi. Dowódcą RAF był doświadczony i rozsądny marszałek Hugh Dowding, podczas gdy Luftwaffe oddano próżnemu zarozumiałemu i w zasadzie nie mającemu pojęcia o dowodzeniu tak wielką formacją Hermannowi Goeringowi.

     Ale Goering cieszył się łaskami wodza i otrzymał to stanowisko, mimo braku kompetencji, które kończyły się na dowodzeniu eskadrą dwupłatowców z czasów I wojny. Skutek? Podejmował irracjonalne decyzje, tracąc dywizjon za dywizjonem.

     I tylko jedno spędza mi sen z powiek. Czy Putin wysadzi tę planetę w akcie desperacji? Po co mu Ziemia, skoro nie będzie na niej dla niego żadnego zaszczytnego miejsca? Skoro jego legenda ginie, niech zginie też każdy, kto mógłby o tym pamiętać.

     Po dwudziestu dwóch latach bezustannego wysłuchiwania peanów na swoją cześć, niestety, jest do tego zdolny. Jego ego nie mieści się nawet w granicach największego państwa na świecie. Rosja - to on i tylko on! I jeśli on ma zginąć, niech zginie też Rosja. A przy okazji reszta świata. Na co mu ona, skoro jego już nie będzie?

     I tego się boję.